Na przestrzeni ostatnich lat kilkukrotnie wzrosła liczba nieletnich, którzy targnęli się na swoje życie. Wśród przyczyn prób samobójczych dzieci wymienia się na pierwszym miejscu przemoc rówieśniczą czy wyszydzanie - w szkole i w internecie, w następnej kolejności - tę występującą w domu. Nakładają się na to zmiany w systemie edukacji, które uderzają w uczniów, a nie każde dziecko potrafi sobie z tym poradzić.
Instytut Badań Edukacyjnych przyjrzał się problemowi przemocy i agresji w szkole. Okazało się, że większość uczniów i uczennic w polskich szkołach doświadcza zachowań agresywnych ze strony kolegów i koleżanek. Najczęściej są to działania w sferze relacyjnej i słownej. Nieco ponad jedna trzecia uczniów i uczennic doświadcza w ciągu miesiąca co najmniej kilku agresywnych zachowań, które uznaje za przykre. Natomiast co dziesiąte dziecko doświadcza w szkole długotrwałej przemocy, także werbalnej, napastowania, wyszydzania. („Jak przeciwdziałać wykluczeniu i przemocy w szkole? – spot zwierający wypowiedzi uczestników warsztatów jednej z ochockich szkół biorących udział w pilotażu).
– Dla Warszawy najważniejsze jest poczucie bezpieczeństwa każdego dziecka w szkole, bez względu na jego wygląd, pochodzenie, status ekonomiczny, wyznanie, stopień sprawności, czy inne cechy – mówi Rafał Trzaskowski, prezydent stolicy. – Chciałbym, aby projekt w ciągu pięciu lat objął wszystkie stołeczne szkoły podstawowe. Mam nadzieję, że nasza praca przyczyni się do tego, że przemocy będzie mniej, a przez to dzieci i młodzież będą mogły lepiej się rozwijać, funkcjonować bez lęku, szanować siebie i innych, będą mogły rozwijać swoje zainteresowania i talenty. Chodzi o to, by dla każdego było miejsce i żeby każdy czuł się bezpieczny i akceptowany.
Kompleksowy program przeciwko wykluczeniu, dyskryminacji i przemocy w środowisku szkolnym, obejmie nie tylko uczniów i kadrę nauczycielską, ale również rodziców i lokalne środowisko (ok. 40 000 rodziców, ok. 17 000 nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych, ok. 800 pracowników administracji i obsługi).
Pilotażowy projekt edukacyjny
Program „Jak przeciwdziałać wykluczeniu i przemocy w szkole?” realizowany jest we wszystkich ochockich szkołach podstawowych. Ochota należy do dzielnicy wielokulturowych. W znacznym tempie rośnie tu liczba uczniów innych narodowości w szkołach. Jest to wyzwanie, nie tylko edukacyjne, ale również społeczne i kulturowe. Na Ochocie miał miejsce incydent, związany z napaścią na 14-latkę pochodzenia tureckiego, ponadto dochodziło do aktów wandalizmu w Centrum Kultury Muzułmańskiej, które mieści się na Ochocie. Z inicjatywą przeprowadzenia warsztatów dotyczących praw człowieka, przeciwdziałaniu wykluczeniu oraz przemocy w szkole wyszła Katarzyna Łęgiewicz, burmistrzyni dzielnicy Ochota.
– Ochota stała się dzielnicą wielokulturową, mamy znaczącą mniejszość wietnamską i ukraińską, co bardzo nas wzbogaca, a jednocześnie jest to dla nas wyzwanie, przede wszystkim związane z potrzebą integrowania naszych mieszkańców. Dzieje się to w sposób naturalny w szkołach, gdzie spotykają się dzieci i rodzice, angażują się we wspólne sprawy i spędzają razem dużo czasu. Dlatego zdecydowaliśmy się postawić na szkoły i wyposażyć je w takie narzędzia, które umożliwią przede wszystkim dialog, poszanowanie dla drugiego człowieka. Podkreślam, że ten projekt nie ma na celu narzucenia nikomu żadnej ideologii, czy poglądów, wręcz odwrotnie – otrzymaliśmy narzędzia ułatwiające akceptowanie różnic i porozumiewanie się bez hejtu, uprzedzeń i wykluczania innych osób – podkreśla burmistrzyni Łęgiewicz.
Jeszcze przed rozpoczęciem roku szkolnego 2018/2019 odbyły się obowiązkowe szkolenia, które objęły całą kadrę pedagogiczną (przeszkolono 425 osób). Szkolenia zostały wysoko ocenione, wyposażyły nauczycieli w umiejętności i wiedzę, którą można wykorzystać na wielu polach, nie tylko w sytuacjach bezpośrednio związanych z dyskryminacją, ale wszelkiego rodzaju konfliktach. Umożliwiły poznanie praktycznych metod i narzędzi pracy na rzecz przeciwdziałania przemocy, dyskryminacji i wykluczeniu. Projekt jest rozpisany na konkretne działania do końca 2019 r. – koniec pilotażu.
W ramach projektu, 29 października 2018 r. odbyła się debata międzyszkolna „OCHOTA NA RÓWNOŚĆ. Reaguję, nie kabluję.” na temat reagowania na wykluczenie i przemoc. Wzięło w niej udział ok. 600 osób.
Rozszerzenie programu na kolejne dzielnicy
Od września 2019 roku do grudnia 2024 roku projekt realizowany będzie w zainteresowanych szkołach podstawowych. Ustalając kolejność włączania kolejnych dzielnic do programu były brane pod uwagę czynniki merytoryczne, stąd w pierwszej grupie znalazły się dzielnice, w których społeczności szkolne doświadczyły największej traumy (Wawer), notujemy bardzo duże rozwarstwienie w przekroju społecznym (Wola) lub występuje masowo zjawisko anonimowości (Wilanów). W ostatniej grupie znajdą się dzielnice, które od kilku lat objęte są miejskimi programami wspierającymi i naprawczymi (np. Lokalne Systemy Wsparcia koordynowane i finansowane przez Biuro Pomocy i Projektów Społecznych).
Koncepcja systemowej realizacji projektu
szkoły zgłaszają do udziału w programie dobrowolnie
prezentowane treści znajdują się w podstawie programowej
Projekt w liczbach
Kompleksowy program przeciwko wykluczeniu, dyskryminacji i przemocy w środowisku szkolnym, obejmie nie tylko uczniów i kadrę nauczycielską, ale również rodziców czy lokalne środowisko.
211 szkół podstawowych
ok. 118 000 uczniów szkół podstawowych
ok. 40 000 rodziców uczniów
ok. 17 000 nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych
ok. 800 pracowników administracji i obsługi zatrudnionych w szkołach podstawowych wg danych zbieranych przez Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy, dane szacunkowe.
Cele projektu
Osoby uczestniczące w programie będą mogły wykorzystywać zdobytą o sobie wiedzę w pracy z innymi osobami, będą bardziej świadome zjawisk i procesów, które determinują ich stosunek do innych ludzi i mają wpływ na wzajemne relacje. To czego się nauczyli, doświadczyli będą mogli wykorzystać w swojej pracy i działalności edukacyjnej. Kadra pedagogiczna oraz dzieci i młodzież z poszczególnych placówek po zakończeniu części szkoleniowej projektu będzie mogła planować i realizować przedsięwzięcia lub projekty z zakresu przeciwdziałania wykluczeniu i przemocy w swojej placówce.
Zainteresowanie dzieci i młodzieży problematyką dotyczącą przeciwdziałania wykluczeniu i przemocy oraz umożliwienie im wypromowania tego tematu będzie ważnym krokiem w kierunku wyeliminowania braku akceptacji wobec „inności” zarówno z języka, którym na co dzień posługują się dzieci i młodzież, jak i zachowań nacechowanych agresją i przemocą. Osoby uczestniczące w programie będą mogły wykorzystywać zdobytą o sobie wiedzę w pracy z innymi osobami, będą bardziej świadome zjawisk i procesów, które determinują ich stosunek do innych ludzi i mają wpływ na wzajemne relacje. To, czego się nauczyli, doświadczyli, będą mogli wykorzystać w swojej pracy i działalności edukacyjnej.
Ważne badania
Z badania przeprowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych wynika, że większość uczniów/uczennic w polskich szkołach doświadcza zachowań agresywnych ze strony kolegów i koleżanek, najczęściej są to działania w sferze relacyjnej i słownej. Nieco ponad jedna trzecia uczniów/uczennic doświadcza w ciągu miesiąca co najmniej kilku agresywnych zachowań kolegów/koleżanek, które uznaje za przykre, natomiast co dziesiąty uczeń/uczennica doświadcza w szkole długotrwałej przemocy, dręczenia, napastowania. 10 % to było w 2014 r. ok. 486 500 uczniów i uczennic. Wyniki te jednoznacznie wskazują, że w każdej szkole są dzieci, które doświadczają wykluczenia, dyskryminacji i przemocy: werbalnej, relacyjnej, fizycznej, cyber.
Projektowanie badań w zakresie przemocy w szkole z uwzględnieniem bullyingu w cyberprzestrzeni.
W 2018 r. w UE prowadzone były pod kierunkiem prof. Jacka Pyżalskiego z UAM oraz międzynarodowy zespół naukowców badania kwestionariuszowe /EU Kids Online/. Próba obejmowała 1249 uczniów w wieku od 9 do 17 lat z 90 szkół europejskich. 82,5 % badanych dzieci i młodzieży łączy się codziennie z siecią przez telefon, a 72,6% ma swój profil w serwisie społecznościowym, w tym prawie połowa 9- i 10-latków. Jak wykazało badanie jedynie połowa ankietowanych otrzymuje porady od opiekunów, jak bezpiecznie korzystać z sieci. Tylko 28% nastolatków zadeklarowało, że nie miało styczności ze szkodliwymi treściami, a co 3 nastolatek spotkał się co najmniej raz w roku z mową nienawiści. 27% z nich przyznało, że jest sprawcą agresji w Internecie.
Warszawa dla wszystkich
Warszawa jest otwarta, silna kompetencjami, wiedzą i indywidualizmem swoich mieszkanek i mieszkańców. Akceptacja różnorodności oznacza, że wielość cech nie jest postrzegana negatywnie, ale jako kapitał społeczeństwa i jego instytucji. W naszym mieście realizujemy także inne projekty kształtujące postawę tolerancji i otwartości, rozwijające postawy otwartości, poszanowania demokracji, przeciwdziałające ksenofobii, rasizmowi, nietolerancji i budujące przestrzeń dialogu.
W stołecznych szkołach realizujemy projekty kształtujące postawę tolerancji, otwartości i poszanowania demokracji, projekty przeciwdziałające ksenofobii, rasizmowi, nietolerancji i budujące przestrzeń dialogu. Przykładowo, w ramach zadania „Młodzi obywatele Warszawy” realizowane są programy wychowawcze mające na celu przeciwdziałanie powstawaniu konfliktów w różnych środowiskach, wykształcenie postawy tolerancji oraz otwartości na ludzi pochodzących z różnych środowisk. W ramach zadania „Młodzi warszawiacy innym mieszkańcom” realizujemy działania mające na celu integrację dzieci cudzoziemskich, dzieci uchodźców i z mniejszości narodowych.
Warszawa przystępuje również do współpracy w programie „Szkoła bez przemocy”, w ramach którego realizowane są badania i warsztaty dla uczniów i nauczycieli. Działania będą związane m.in. z takimi zagadnieniami jak określanie występowania, charakterystyki i skali przemocy, klimatu szkoły, korzystania z Internetu i mediów społecznościowych, poszukiwania pomocy.
W stołecznych szkołach na początku tego roku zostały przeprowadzone lekcje na temat tego, jak reagować i przeciwdziałać mowie nienawiści. W przeprowadzeniu lekcji były pomocne materiały zamieszczone na stronie Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjnych i Szkoleń.
https://publicystyka.ngo.pl/szkola-bez-wykluczenia-i-przemocy
