Link do strony projektu >>

Muzeum Otwarte – Antropologia codzienności to polsko-niemiecki projekt muzealnej edukacji twórczej i badań nad codziennością.

Projekt adresowany był do 30-osobowej grupy pracowników muzeów w Polsce i Niemczech. Polegał na zorganizowaniu dwu seminariów – po jednym w Polsce i w Niemczech. Seminarium polskie, nazwane Muzeum Otwartym i realizowane przez twórców programu Laboratorium Edukacji Twórczej Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie (LET) – Marię Parczewską i Janusza Byszewskiego, było odpowiedzią na coraz częściej artykułowaną potrzebę otwarcia się muzeów na nowe środowiska i nowe formy aktywności. Wychodziło ponadto naprzeciw postulatom aktywnego udziału muzeów w projektowaniu i wdrażaniu nowoczesnych metod edukacji kulturalnej, opartych przede wszystkim na partycypacji, a nie – jak w tradycyjnym modelu – na biernej obserwacji. Seminarium w Niemczech, zatytułowane Antropologia codzienności – nowe wyzwania dla muzeów, stanowiło próbę uwrażliwienia pracowników muzeów na znaczący materiał badawczy i potencjał kulturowy, jaki niesie ze sobą codzienność.

Geneza

Muzea podobnie jak inne instytucje kultury poszukują nowej formuły. Szukają żywego i autentycznego kontaktu z widzem, odchodzą od tradycyjnych form ekspozycji, traktowania obiektu jako celu samego w sobie, na rzecz obiektu jako punktu wyjścia do refleksji i działań twórczych. Podobnie przestrzeń muzeum jest punktem wyjścia do eksploracji rzeczywistości zewnętrznej, w tym poszukiwania „utraconego” widza.

Antropologia codzienności to wyzwolenie codzienności z oczywistego kontekstu, nadanie jej znaczenia równoważnego z innymi, bardziej spektakularnymi działaniami kulturowymi, ukazanie uwikłania codzienności w kulturę, przyjrzenie się codziennym praktykom z perspektywy „obcego”.

Projekt zakłada przekazanie uczestnikom z Polski i Niemiec podstaw teoretycznych i wiedzy praktycznej w dziedzinie Muzeum otwartego oraz Antropologii codzienności, a także wymianę doświadczeń między uczestnikami. Wiedza ta może posłużyć w dłuższej perspektywie do zmiany funkcjonowania muzeów biorących udział w projekcie. 

Współczesne muzea ograniczały dotychczas swoje działania do przestrzeni budynku, a projekt ukazuje możliwości wychodzenia z takimi działaniami w przestrzeń społeczną. Działania edukacyjne adresowano głównie do dzieci, natomiast proponowany projekt pokazuje metody pracy z dorosłymi, z seniorami, z rodzinami i środowiskami zmarginalizowanymi. Edukację muzealną prowadzono w formie lekcji i prelekcji, a nasz projekt proponuje uzupełnienie jej nowoczesnymi, interaktywnymi formami działań twórczych.

Projekt koncentruje się na kreatywności jako metodzie przełamywania stereotypów oraz na antropologii codzienności jako metodzie konfrontacji z „obcym”. Jest dla uczestników z Polski i Niemiec okazją do wymiany doświadczeń, metod pracy edukatorów i animatorów muzealnych, które mogą pomóc we wprowadzaniu w praktykę muzealną nieobecnych w niej dotychczas form działań i tematów angażujących widzów. 

Cele bezpośrednie:

• wychodzenie z działaniami muzealnymi poza „biały sześcian” muzeum;
• włączanie zagadnień codzienności zewnętrznej w działania muzealne i przestrzeń ekspozycyjną;
• uczynienie z codzienności i prywatności inspiracji do działań prowadzonych zarówno w jak i poza muzeum;
• działania z wybraną społecznością lokalną (community art);
• poszerzenie grona odbiorców o nowe, często zmarginalizowane i defaworyzowane środowiska;
• otwarcie muzeum na aktywność twórczą publiczności – partycypację;
• wprowadzanie do praktyki edukacji/animacji muzealnej nowych metod aktywizujących publiczność, która z biernych odbiorców staje się współtwórcami części programu;
• wyzwolenie codzienności z oczywistego kontekstu, przydanie jej znaczenia równoważnego z innymi, bardziej spektakularnymi działaniami kulturowymi;
• ukazanie uwikłania codzienności w kulturę; 
• przyjrzenie się codziennym praktykom z perspektywy „obcego”.

Cele pośrednie:

• wymiana doświadczeń, dobrych/złych praktyk między uczestnikami;
• wymiana wiedzy teoretycznej i praktycznej w dziedzinie Muzeum otwartego oraz Antropologii codzienności i w dłuższej perspektywie zmiana funkcjonowania muzeów biorących udział w projekcie;
• podniesienie atrakcyjności muzeów rozumianych jako nowoczesne centra kultury; zmiana wizerunku tych instytucji. 

Grupy docelowe bezpośrednie:

• pracownicy wybranych muzeów w Polsce i Niemczech uczestniczący w projekcie (po 10 z każdego kraju).  

Grupy docelowe pośrednie:

• ludzie odwiedzający partycypujące muzea.

Zespół projektowy:

Marcin Śliwa – Mazowiecki Instytut Kultury (wcześniej: MCKiS)
Justyna Nowakowska – Mazowiecki Instytut Kultury (wcześniej: MCKiS) – koordynatorka projektu
Janusz Byszewski – Laboratorium Edukacji Twórczej CSW
Maria Parczewska – Laboratorium Edukacji Twórczej CSW

 
Partnerzy projektu:

Laboratorium Edukacji Twórczej CSW Zamek Ujazdowski
Federalna Akademia Edukacji Kulturalnej Wolfenbüttel
Międzynarodowy Komitet Muzeów – ICOM Niemcy
Fundacja Genshagen
Archiwum Kultury Codziennej w Eisenhuettenstadt
Muzeum w Neukoeln (Berlin)
Muzeum Rzeczy (Berlin)